Çıkık Nedir?

Çıkık; eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır. Çıkık, dıştan bir gücün baskısıyla oluşabileceği gibi eklemi oluşturan kemiklerde doğuştan var olan bozukluktan olabilir. Bunun dışında eklemdeki iltihap ve ur gibi olaylar da çıkığa neden olabilir. En önemli belirtisi ise hareket ettikçe artan ağır ve işlev bozukluğudur. Eklemi yapan kemikler arasındaki ilişkinin bozulmasıyla kimi bölümlerde olağandışı çıkıntılar, kimi yerlerde de çöküntüler görülebilir. Eklem hareket ettirilmeye çalışıldığında kemik yüzlerinin sürtünmesiyle bir ses duyulabilir.

Çıkık Neden Oluşur?

• Spor yaralanmaları: Özellikle oyuncular arasında temas içeren futbol, buz hokeyi, kayak sporu, jimnastik ve voleybol gibi spor dallarında düşme ve çarpmalar önemli çıkık sebeplerindendir.
• Sporla ilişkili olmayan travmalar: Motorlu araçların kaza yapması sonucu eklemlerin sert darbeler alması da sık görülen nedenler arasındadır.
• Düşmeler: Düşme sonucu eklemler yerinden oynayabilir ve kemikler yerinden çıkabilir.

Etkilenen eklemi destekleyen bağ veya kirişlerin gerilmesi ve yırtılması veya eklem çevresindeki sinir ve yakın damarlarının zarar görmesi durumunda bu dokuların onarılması için ameliyat yapılması gerekebilir.

Gözle görülür deformasyon (ezilme) veya yerinden çıkma;

• İlgili bölgede şişkinlik veya renk kaybı.
• Yoğun ağrı.
• İşlev kaybı.

Bir kemik veya eklemde çıkık ya da kırık olduğuna karar vermek bazen güç olabilir. Bu nedenle herhangi bir düşme, çarpma ve yaralanma sonucu kırık veya çıkık olabileceğinden şüpheleniyorsanız bir doktora görünmeniz gerekir. Doktora ulaşıncaya kadar aşağıdaki önerileri dikkate alınız:

• İlgili bölgeyi askıya alın veya tahta benzeri bir şeyle sabitleyiniz. Kendiniz eklemi veya kemiği eski yerine yerleştirmeye kalkışmayın. Bu müdahale eklem ve çevresindeki kas, bağ, sinir ve hatta kan damarlarına zarar verebilir.
• Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmaz.
• Hastaya/yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez.
• Bölgede nabız, deri rengi ve ısı kontrol edilir.

 

Testler ve Teşhis

• Röntgen: Eklemdeki çıkık, kemik kırıkları ya da eklemde meydana gelen diğer hasarların ortaya çıkarılmasında kullanılır.
• MR: Çıkık olan eklem çevresindeki yumuşak dokularda meydana gelen hasarları göstermede başarılı bir görüntüleme testidir.

 

Çıkık Tedavisi Nasıl Uygulanır ?

Yerine oturtma: Bu işlem sırasında doktorunuz kemikleri hafif manevralar ile tekrar yerine oturtmaya çalışacaktır. Ağrı ve şişme miktarına bağlı olarak, kemiklerin oturtulmasından önce lokal ya da genel anestezi yapılması gerekebilir.

Sabitleme: Kemiklerin doğru şekilde yerine oturtulmasından sonra eklem bölgesinin birkaç hafta boyunca bir atel, askı ya da alçı ile hareketsiz kalması gerekir. Sabitleyicinin ne kadar süre boyunca kalacağı çıkığın yerine ve niteliğine bağlıdır.

Ağrı kesici ilaç: Kemiklerin yerine oturtulmasından sonra ağrı oluşabilir. Eğer ağrılar devam ederse bir ağrı kesici veya kas gevşetici kullanabilirsiniz.

Kalça Çıkığı Ameliyatı: Eklem çevresindeki damar veya sinirlerin hasar görmesi ya da kemiklerin yerine oturtulamaması durumunda ameliyat ihtiyacı doğabilir.

Rehabilitasyon: Atel ve alçı alındıktan sonra ilgili bölgenin eski hareket kabiliyetini kazanması için bir rehabilitasyon ve fizik eğitim ünitesine alınması gerekebilir. Çıkığın niteliğine göre gerekli olabilir ya da olmayabilir. Kalça çıkıkları gibi çıkıklar için fizik tedaviye birkaç ay devam edilmesi bile gerekebilir.

Eğer büyük bir sinir ya da doku hasarı olmayan basit bir çıkık ise ekleminiz büyük ihtimalle daha kısa sürede eski durumuna kavuşacaktır. Ancak eklem bölgesi tam iyileşmeden çalışma veya spor yapmak suretiyle tekrar zorlanırsa tekrar yerinden çıkabilir. Bunu da unutmamak gerekir.

Yaşam Tarzı ve Evde Yapılabilecekler

• Çıkık olan ekleminizi dinlendirin. Yaralanmaya neden olan aktiviteyi yapmaktan ve eklem bölgesini zorlamaktan kaçının.
• Buzlu ve sıcak kompres uygulayın. Yaralı eklem üzerine buz koymak iltihap ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Bunu yapmak için buz kalıplarını bir havlu ya da benzeri bir beze sararak ilgili bölgeye 15-20 dakika boyunca uygulayın. İlk iki gün boyunca her iki saatte bir bunu uygulamaya çalışın. İki üç gün içinde ağrı ve iltihaplanma geçtikten sonra yapılacak sıcak uygulama kasların gevşemesine yardımcı olur. Tek seferde en fazla 20 dakika boyunca sıcak uygulama yapınız.
• Ağrı kesici ilaç alınız. İbuprofen, naproksen veya asetaminofen etken maddeli ağrı kesiciler çıkıktan kaynaklanan ağrıları hafifletmede yardımcı olacaktır. Ağrılar geçince ilaçları kesebilirsiniz.
• Eklemlerin ara ara hareket ettirilmesini sağlayın. Eklemlerin hareket kabiliyetini kaybetmemesi ve sertleşmemesi için doktor ya da fizyoterapistin önerdiği şekilde fiziksel hafif egzersizler yapınız.

 

Çıkığı Önleme

• Düşme vakalarını önlemek için tedbirler alınız. Eğer düşme görmeden kaynaklanıyorsa gözlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin. Eğer ilaçlardan kaynaklanıyorsa bunu doktorunuza belirtiniz ve baş dönmesi şeklinde yan etkisi olmayan ilaç yazmasını isteyiniz. Ayrıca evin yeterli derecede ışıklandırılmış olmasını ve potansiyel olarak düşmeye neden olabilecek zemin kayganlığı gibi faktörlerin düzeltildiğinden emin olunuz. Bu tür düşmeler genellikle yaşlıların başına geldiği için ve kemiklerinin de kırılmaya ve çıkmaya karşı daha hassas olduğu göz önüne alındığında ev ortamının buna göre düzenlenmesi gerekmektedir.
• Temas içeren spor dallarıyla uğraşıyorsanız koruyucu giysiler giyiniz.

Kalça Çıkığı

• Kalça çıkığı: Displazik aserabulumdan femur başının dislokasyonudur.
• Konjenital kalça çıkığı:Doğumda, sadece kalça displazisi mevcuttur. Çok ender olarak da, kalça çıkığı mevcut olabilir. Bu çoğu zaman postnatal gelişir.

 

Total Kalça Protezi Ameliyatı

Yeni yapay eklem, sağlıklı bir kalça ekleminin doğal, kaygan hareketlerini öykünmek etmek için tasarlanmıştır.

Kalça protez ameliyatı teknikleri gelişmektedir. Cerrahlar daha azca invazif cerrahi teknikleri geliştirmeye devam ettikçe bu tekniklerin standart yöntemlere oranlara iyileşme ve ağrı sürecini azaltması umulmaktadır. Fakat standart kalça ameliyatıyla daha az invazif operasyonları karşılaştıran çalışmalar, karışık neticelar sunmaktadır.

Bu süreçte anestezinin tesiri geçerken hasta dinlenme odasına alınır. Hemşire yada diğer anestezi görevlileri hastanın kan basıncı, nabız, ağrı, uyanıklık ya da refah derecesini ve ilaca ihtiyaç duyma durumunu gözlem altında meblağ.