Ön Çapraz Bağ Yırtığı
Diz ekleminde bulunan önemli bir bağın hasar görmesidir. Genellikle spor yaparken ani durma, yön değiştirme veya düşme sonucu oluşur. Ön çapraz bağ yırtığı dizde şiddetli ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açar. Tedavi edilmezse dizde dengesizlik ve güç kaybı görülebilir. Cerrahi müdahale ve fizik tedavi, tedavi seçenekleri arasında yer alır.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Ön çapraz bağ yırtığı sırasında genellikle dizde bir “patlama” sesi duyulabilir. Ardından şiddetli bir ağrı hissedilir. Yaralanmayı takip eden birkaç saat içinde dizde şişlik meydana gelir. Bu, eklem içinde kan birikmesinden kaynaklanır. Dizde ciddi bir hareket kısıtlılığı olur. Diz tamamen bükülemez veya düzleştirilemez.
Dizin stabilitesini kaybetmesine neden olur. Bu da özellikle ayakta dururken veya yürürken dizin boşalması gibi hisler yaratabilir. Yırtık, kişinin normal yürümesini zorlaştırır. Dizdeki dengesizlik nedeniyle topallama görülebilir. Ön çapraz bağ yırtığı, dizin zayıf ve güvensiz hissetmesine neden olur. Bu belirtiler gözlendiğinde bir ortopedi uzmanına başvurmak önemlidir.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Neden Olur?
Diz eklemi üzerinde yapılan ani dönüşler, bağa aşırı yük bindirir ve yırtılmasına neden olabilir. Hızla koşarken ani duruş veya yön değiştirme sırasında bağa aşırı yüklenme sonucu meydana gelebilir. Yüksekten atlama veya düşme sonrası diz eklemi anormal bir şekilde zorlanabilir ve bağ yırtılabilir.
Diz bölgesine alınan sert darbeler, bağın zarar görmesine yol açabilir. Futbol, basketbol gibi hızlı hareket ve yön değiştirmeyi gerektiren sporlar bağın yırtılma riskini artırır. Bacak kaslarının zayıf olması, dizdeki bağlara fazla yük bindirerek ön çapraz bağ yırtığı riskini artırabilir.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, dizin hareket aralığını, stabilitesini ve şişlik durumunu inceler. Yırtık olup olmadığını belirlemeye çalışır. Lachman testi veya Pivot-Shift testi gibi özel muayene manevraları yapılır. Bu testlerle dizin stabilitesinde bir anormallik olup olmadığı kontrol edilir. MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme), ön çapraz bağ yırtığı durumunu kesin olarak teşhis etmek için en sık kullanılan yöntemdir.
MRI, bağ dokuları ve diğer yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini sağlar. Röntgen, kemiklerdeki kırıklar gibi başka hasarları ekarte etmek için kullanılabilir. Ancak, röntgen bağ yırtıklarını göstermez. Ultrason, bazen ACL yaralanması olup olmadığını değerlendirmek için kullanılabilir. Ancak MRI kadar kesin sonuç vermez. Teşhis sürecinde doktor, hasta hikayesi ve muayene bulgularını değerlendirerek en doğru tanıyı koyar.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Nasıl Tedavi Edilir?
Yaralanan bölgeyi zorlamaktan kaçınmak gerekir. Şişliği azaltmak için günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulanır. Kas gücünü ve hareket kabiliyetini geri kazanmak için egzersizler yapılır. Dizlik gibi cihazlar kullanılarak dize destek sağlanır. Ağrı ve iltihabı azaltmak için ağrı kesiciler ve antienflamatuar ilaçlar kullanılır. Ön çapraz bağ yırtığı ciddi ise bağın yeniden yapılandırılması gerekebilir. Ameliyat sonrası iyileşme süreci, fizik tedavi ve egzersizlerle desteklenir.