Yaşlılarda Kalça Kırığı
Düşme veya zayıflamış kemik yapısı (osteoporoz) nedeniyle oluşur. Yaşlılarda kalça kırığı, uyluk kemiğinin üst kısmında meydana gelir. Bu durum, hareket kabiliyetini ciddi şekilde sınırlar ve tedavi edilmezse kalıcı sakatlığa yol açabilir. Cerrahi müdahale, genellikle en yaygın tedavi yöntemidir. İyileşme süreci uzun olabilir ve yaşlı bireylerde tam iyileşme zor olabilir. Erken tedavi ve rehabilitasyon, yaşam kalitesini artırır.
Yaşlılarda Kalça Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Kalça, kasık ya da uyluk bölgesinde şiddetli ağrı hissedilir. Ağrı, ayağa kalkmaya ya da yürümeye çalışıldığında artar. Bu durumu yaşayan kişi, ayağa kalkmada ve yürümede ciddi zorluk çeker. Kırılan taraftaki bacak, diğerine göre kısalmış olabilir ve dışa doğru dönük bir pozisyonda olabilir. Etkilenen bacakta hareket kabiliyeti belirgin şekilde azalır.
Kalça bölgesinde şişlik ve dokunmaya karşı hassasiyet olabilir. Kalça bölgesinde morluklar ya da çürükler meydana gelebilir. Yaşlılarda kalça kırığı genellikle düşme sonrası oluşur ve hızlı tıbbi müdahale gerektirir. Eğer yukarıdaki belirtiler fark edilirse, acil tıbbi yardım alınması önemlidir.
Yaşlılarda Kalça Kırığı Neden Olur?
Yaşlılarda en yaygın nedenlerden biri, kemiklerin zayıflamasına yol açan osteoporozdur. Bu durum, kemiklerin daha kırılgan ve kolay kırılabilir hale gelmesine neden olur. Yaşlılarda denge ve koordinasyon sorunları, kas zayıflığı, görme kaybı gibi nedenlerle düşmeler yaygındır. Özellikle yere sert düşmeler yaşlılarda kalça kırığı yaşanmasına yol açabilir. Yaşla birlikte kaslar zayıflar ve kemikler yoğunluğunu kaybeder. Bu da, düşme veya darbe gibi durumlarda kemiklerin daha kolay kırılmasına neden olur.
Diyabet, artrit gibi kronik hastalıklar yaşlı bireylerin kas ve kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu da riski artırır. Kalsiyum ve D vitamini gibi kemik sağlığı için önemli besinlerin alınmaması, kemik yoğunluğunu azaltarak riski artırır. Bazı ilaçlar, özellikle yatıştırıcılar veya tansiyon ilaçları, baş dönmesi ve denge kaybına neden olarak düşme riskini artırabilir. Yaşlılarda kalça kırığı ciddi bir sağlık sorunu olup, genellikle cerrahi müdahale gerektirir ve iyileşme süreci uzun olabilir.
Yaşlılarda Kalça Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, hastanın yürüyüşünü ve hareket kabiliyetini değerlendirir. Kalça bölgesindeki şişlik, morluk, ağrı veya deformasyonun varlığına bakar. Genellikle yaşlı bir hasta kalça kırığıyla başvurduğunda yürümekte zorlanır veya hiç yürüyemez. Röntgen (X-ray), yaşlılarda kalça kırığı teşhisinde en sık kullanılan görüntüleme yöntemidir. Röntgen, kemiklerdeki kırıkları net bir şekilde gösterebilir. Kırık genellikle femur boynunda veya kalça eklemine yakın bir bölgede olur. Eğer röntgen sonuçları net değilse veya karmaşık bir kırık söz konusuysa, BT taramaları daha detaylı görüntü sunar.
Küçük kırıkları dahi ortaya çıkarabilir. MR, özellikle yumuşak dokular ve kemiklerdeki ödemleri görüntülemek için kullanılır. Röntgenin tespit edemediği ince çatlaklar (stres kırıkları) MR ile görülebilir. Kemik taraması (Sintigrafi) daha nadir kullanılır. Bazı durumlarda kırık olup olmadığını doğrulamak için kemik sintigrafisi kullanılabilir. Ultrason daha az yaygın bir yöntemdir. Ancak bazı durumlarda ultrason kullanılarak kas ve tendonlardaki hasarlar değerlendirilebilir. Yaşlılarda kalça kırığı yaşandığından şüphelenildiğinde hızlı tanı ve tedavi, yaşlı hastaların iyileşme sürecinde kritik bir öneme sahiptir.
Yaşlılarda Kalça Kırığı Nasıl Tedavi Edilir?
Kalça eklemi ciddi şekilde hasar görmüşse, genellikle total veya kısmi kalça protezi uygulanır. Daha küçük kırıklarda, kırık kemik parçalarını bir arada tutmak için vida, plak veya çiviler kullanılır. Genellikle yaşlılarda kalça kırığı sonrası 24-48 saat içinde cerrahi müdahale önerilir. Çünkü erken ameliyat, komplikasyon riskini azaltır. Ameliyat sonrası hastanın hareket kabiliyetini geri kazanması için fizik tedavi büyük önem taşır. Fizik tedavi, kasların güçlendirilmesine ve bağımsız hareket etmeye yardımcı olur. Erken dönemde hastaya yatak içi egzersizler, oturma ve ayakta durma çalışmaları yaptırılır. Ameliyat sonrası ağrı kontrolü için ağrı kesiciler kullanılır.
Osteoporoz bulunan hastalarda kalsiyum, D vitamini gibi kemik güçlendirici ilaçlar verilir. Kırığa neden olabilecek kemik zayıflığını tedavi etmek için osteoporoz tedavisi planlanır. Evde ve yaşam alanlarında düşme riskini azaltmak için önlemler alınmalıdır. Örneğin, halıların sabitlenmesi, tutunma barı yerleştirilmesi gibi önlemler yararlı olur. İyileşme sürecinde hastaların bağımsızlıklarını kazanmaları için evde bakım ve destekleyici hizmetler gerekebilir. Protein, kalsiyum, D vitamini gibi iyileşmeyi destekleyen besinler tüketmek önemlidir. Yaşlılarda kalça kırığı ciddi bir durum olduğu için erken müdahale ve doğru tedavi planı uygulanması, iyileşme sürecini hızlandırır. Komplikasyonları önler.
